Doğu Türkistan halkının özgürlük mücadelesinin simgesi olan Doğu Türkistan Milli Günü, 12 Kasım’da Uygur Hareketi tarafından kutlandı. Bu tarih, 1933’te Kaşgar’da kurulan Doğu Türkistan İslam Cumhuriyeti ve 1944’te Ghulja’da ilan edilen Doğu Türkistan Cumhuriyeti’ni temsil ediyor. Uygur Hareketi, bu önemli günü anarak Uygur halkının tarihi kimliğine, kültürel mirasına ve özgürlük arzusuna dikkat çekti.
Orta Asya’nın diğer Türk halklarıyla kültürel, tarihsel ve dilsel bağları olan Uygurlar, yaklaşık bin yıl boyunca bağımsızlıklarını korumuş, ancak Qing Hanedanlığı’nın 18. yüzyıl ortalarında bölgeyi “Sincan/Xinjiang” (Yeni Bölge) olarak adlandırarak buraya nüfuz etmesiyle Çin egemenliği altına girmiştir. Bu süreç boyunca Uygur halkı, defalarca bağımsızlık mücadelesi verdi ve 1933 ile 1944 yıllarındaki bağımsızlık ilanları bu mücadelenin en önemli dönüm noktaları olarak tarihe geçti.
1949 yılında Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşuyla Doğu Türkistan’daki ikinci cumhuriyet de devrildi. Çin, bu tarihten itibaren bölge üzerindeki kontrolünü güçlendirmeye yönelik sistematik bir baskı politikası uygulamaya başladı. 1950’lerden itibaren zorla asimilasyon, kitlesel Çin göçleri, daha sonraki dönemde ise toplu gözaltılar ve soykırım politikaları ile Uygur kimliği, Çin milliyetçiliğine entegre edilmeye çalışılıyor.
Bugün Doğu Türkistan, insan hakları ihlalleri ve sistematik zulümle anılan bir bölge haline geldi. Devlet destekli gözetim, zorla çalıştırma, ailelerin zorla parçalanması, haksız tutuklamalar, zorunlu kürtaj ve doğum kontrolü gibi uygulamalarla Çin yönetimi, Uygur halkının dini, etnik ve kültürel kimliğini yok etmeye çalışıyor.
Uygur Hareketi İcra Kurulu Başkanı Ruşen Abbas, Doğu Türkistan Milli Günü vesilesiyle yaptığı açıklamada, Uygur halkının varlığının ve direncinin bir özgürlük sembolü olduğunu ifade etti. Abbas, “Doğu Türkistan’ın varlığı, Uygur halkının sarsılmaz ruhunun bir kanıtıdır” diyerek, Uygurların yok edilmeye karşı direndiğini vurguladı. “Uygur halkı yok olmayacak, kültürümüz yok edilmeyecek ve adalet mücadelesi sürecek” diyen Abbas, “Uygur halkı özgürlüğe, temel haklara, onurlu bir yaşama kavuşuncaya kadar bu mücadele bitmeyecek” şeklinde konuştu.
